Stopaj Nedir?
Stopaj aslında bir vergi ödeme şeklidir. İşverenlerce gelir ya da kurumlar vergisine tabi olan bir kazanca ait tutarın, iş yapana ödenmesi sırasında, yasa ile belirlenmiş oranlarca bu tutarın bir kısmının koruma altına alınarak, iş yapan adına peşin olarak vergi dairesine yatırılması şeklinde gerçekleşen vergileme şekline denir.
Stopaj, Maliye İdaresinin vergi tahsilini daha güvenli, garantili ve kolay bir şekilde gerçekleştirmek istemesinden dolayı ortaya çıkan bir yöntemdir. Uygulama yöntemi göz önünde alındığında, temin edilmesi en işlek ve en güvenilir yöntem olarak karşımıza çıkıyor. Stopaj, gelir meydana gelir gelmez, devlet tarafından gelir daha en başından yani, kaynağından tahsil ediliyor.
Stopaj vergisinin amacı ; vergilerin tahsilinin daha güvenli, kolay ve garantili biçimde yapılmasını sağlamaktır. Bu sayede, vergi kaçırılmasının önüne geçiliyor ve böylelikle maliye idaresinin ile vergi mükellefinin işlem yükü azalmış oluyor. Başka bir amacından bahsetmek gerekirse, vergi gelirinin oluşmasından çok kısa bir süre sonra maliye dairesine geçmesine destek olmak ve nihayet verginin mükellef üzerinde oluşan psikolojik baskı da ortadan kalkmış oluyor.
Kira Stopajı Nedir?
Kira stopajı, yalnızca ticari gayrimenkullerin kiralanması durumunda geçerli olan ödemedir. Kirayı ödeyen kişi, kira gelirini mülk sahibine vermeden önce kira stopajını ödemekle sorumludur.
Hangi Ödemelerde Stopaj Yapılması Gerekir?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesinde ve Kurumlar Vergisi 15 ve 30. Maddelerinde hangi gelirler üzerinden stopaj ile vergi kesintisi yapılacağı detaylı olarak sıralanmaktadır. Bu maddeleri tek tek incelendiğimiz de dikkati çeken husus ise ödeme türlerine göre “farklı stopaj oranları” uygulanması olmuştur. Kesinti yapılan kalemleri aşağıda ele alacak olursak:
- Serbest meslek ödemeleri
- Personele yapılan ücret ödemesi
- Gider pusulası
- Kira ödemesi
- Kar payları
Yani, madde hükümlerinden de anlaşılacağı üzere gelir vergisi ve kurumlar vergisi kesintileri için tek bir orandan söz etmek yanlış olur. Diğer önemli nokta ise stopajın, ödemenin “brüt tutarı” üzerinden yapılması ve kanunlarda belirtilen oranlara göre hesaplanmalıdır.
Stopajda Ödemeyi Yapan veya Ödemeyi Alanın Sorumlulukları Nelerdir?
Stopaj yolu ile ödeme yapılacak olan vergiler, ödemeyi yapacak olan, aylık ya da 3 aylık muhtasar beyanname ile ilgili olduğu ayı takip eden ayın 23. günü akşamına kadar beyan edilerek 26. günü akşamına ödeme yapmakla sorumludur. Ödemeyi alanlar ise beyan edecekleri Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri üzerinde ya da Kurumlar Vergisi Beyannameleri üzerinde hesaplanan ödenecek vergi tutarları ndan, kesinti yoluyla daha önceden kendi adlarına, ödemeyi yapan kişi tarafından, devlete beyan edip ödenen bu vergileri, mahsup etme hakkına sahiptirler.
Bu mahsup işleminin yapılabilmesi için stopaj yoluyla kesilen vergilerin ödemeyi yapan tarafından beyan edilip ödenmesi şarttır. Eğer ödemezse ortada beyan edilip ödenmiş bir vergi tutarı olmayacağından mahsup imkanı ortadan kalkar.
Stopaj Ne Zaman Ödenir?
Stopaj vergisi, Gelir İdaresi Başkanlığınca her yılın başında belirtilen vergi takvimine göre iki eşit taksit bölünerek ödeme şansınız vardır. Kira stopaj hesaplamaları, gelir kapsamında bulunup her sene mart ayında beyan edilir. Gelir vergisi kapsamına giren kira stopaj vergisi her yılın Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere ödeme yapılır.
İş anlaşması dahilinde ödeme yapan vergi mükellefleri, ödemelerini aylık veya üç ayda bir olacak şekilde yapma imkanı vardır. Aylık ödeme yaparken ödemeyi takip eden ayın 26. gününe kadar, üç aylık ödeme yaparken ise üçüncü ayı takip eden ayın 26. gününe kadar muhtasar beyanname vermek üzere stopaj ödemeleri yapılması gerekir.
Stopaj Nasıl Hesaplanır?
Stopaj vergisi oranlarını nasıl hesaplanacağı, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarında maddeler halinde yer almaktadır. Bu kanunlarda kimin hangi koşullarda stopaj vergisi ödemesi gerektiği açık bir şekilde ifade ediliyor. Stopaj kesintisinin brüt ücret üzerinden hesaplanarak kesilmektedir.Kira stopajında uygulanan kesinti oranı %20 olarak belirlenmiştir. Bu yüzden yapılacak stopaj kesintisi, brüt kira tutarının %20’sinin veya beşte birinin hesaplanması ile bulunur.
Ücret stopajı ise, ilgili brüt ücret üzerinden SGK kesintisi yapıldıktan sonra kalan tutar üzerinden ücretin tahsil edilmesine denir. 2021 yılı gelir vergisi tarifesine göre; 24.000 ₺’ye kadar olan gelirler için %15 oranında vergi oranı uygulanırken, 650.000 ₺’den fazla olan gelirler için %40 oranında vergi uygulaması yapılmaktadır.
Gelin konuyu örneklendirerek açıklamaya çalışalım.
4000 TL bedelindeki brüt kira fiyatının %20’si olarak hesaplanan 800 TL, kiracı tarafından stopaj kesintisi olarak vergi dairesine, geriye kalan 3200 TL’lik bedel ise net kira bedeli olarak mülk sahibine ödeme yapılıyor.
Kira sözleşmesinde kira bedeli, brüt olarak beyan edilmeyip net olarak beyan edildiyse eğer aşağıdaki formül uygulanıyor.
Brütleştirme Formülü = Net Kira Ücreti / (1-0,2)
Net olarak belirtilen kira bedelinden dolayı yeni stopaj tutarı aşağıdaki gibi hesaplanır;
Brüt Kira Bedeli = 4000 / 0,8 = 5000 TL olarak hesaplanır ve;
Stopaj Tutarı = 5000 x 0,2 = 1000 TL olarak karşımıza çıkar.
